Theo quy định của Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở ngày 10 tháng 11 năm 2022 thì thực hiện dân chủ ở cơ sở được hiểu là phương thức phát huy quyền làm chủ của Nhân dân, để công dân, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động được thông tin, thể hiện ý chí, nguyện vọng, chính kiến của mình thông qua việc thảo luận, tham gia ý kiến, quyết định và kiểm tra, giám sát các vấn đề ở cơ sở theo quy định của Hiến pháp và pháp luật. Để bảo vệ, giữ gìn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, phong tục, tập quán tốt đẹp; hạn chế và từng bước loại bỏ phong tục, tập quán lạc hậu; xây dựng nếp sống văn minh trong cộng đồng dân cư, ngày 16 tháng 8 năm 2023, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 61/2023/NĐ-CP quy định về xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư.
Thực hiện Kế hoạch số 259/KH-HĐPHPBGDPL ngày 17 tháng 02 năm 2023 của Hội đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật tỉnh Đồng Tháp thực hiện phổ biến pháp luật trên Đài Phát thanh và Truyền hình Đồng Tháp năm 2023, Sở Tư pháp phối hợp Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thực hiện Chuyên mục phổ biến pháp luật Biết để làm đúng về chủ đề “Những điều cần biết về hương ước, quy ước” phát trên Đài Phát thanh và Truyền hình Đồng Tháp.
Ông Lê Quang Biểu, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tham gia Chuyên mục và thông tin quy định về xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư. Theo quy định Nghị định số 61/2023/NĐ-CP của Chính phủ thì hương ước, quy ước là văn bản quy định về các quy phạm xã hội bao gồm các quy tắc xử sự do cộng đồng dân cư bàn và quyết định; không trái pháp luật và đạo đức xã hội; nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội mang tính tự quản của cộng đồng dân cư và được Ủy ban nhân dân cấp xã công nhận.
Hương ước, quy ước được xây dựng phải phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; không quy định lại các nội dung đã được quy định trong văn bản quy phạm pháp luật. Phải xuất phát từ nhu cầu tự quản của người dân, trên cơ sở tự nguyện, thỏa thuận, thống nhất, công khai, minh bạch trong cộng đồng dân cư; phát huy đầy đủ quyền làm chủ của Nhân dân và trách nhiệm của người dân đối với cộng đồng. Tôn trọng tính tự chủ, tính đa dạng văn hóa và quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của cộng đồng dân cư; phù hợp với đạo đức xã hội, phong tục, tập quán tốt đẹp; bảo vệ, giữ gìn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống; xây dựng các giá trị văn hóa mới, quy tắc ứng xử văn minh, phù hợp với đặc điểm tình hình của cộng đồng dân cư.
Đồng thời, ông Lê Quang Biểu, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch nêu rõ trách nhiệm của hộ gia đình, công dân cư trú tại cộng đồng dân cư trong xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước, cụ thể như hộ gia đình, công dân cư trú tại cộng đồng dân cư có trách nhiệm cử đại diện hộ gia đình tham gia họp bàn, thảo luận, quyết định các nội dung của hương ước, quy ước trong cộng đồng dân cư; thực hiện nghiêm túc các nội dung của hương ước, quy ước đã được cộng đồng dân cư thông qua, Ủy ban nhân dân cấp xã công nhận; có trách nhiệm tìm hiểu, tôn trọng, tuân thủ và thực hiện hương ước, quy ước đã được công nhận.
Khi phát hiện hành vi vi phạm hương ước, quy ước, hộ gia đình, công dân cư trú tại cộng đồng dân cư có trách nhiệm nhắc nhở, đề nghị chấm dứt hành vi vi phạm và khắc phục hậu quả hoặc phản ánh, kiến nghị với Tổ trưởng tổ dân phố, Trưởng ban công tác Mặt trận ở cộng đồng dân cư hoặc người đứng đầu các tổ chức chính trị – xã hội của cộng đồng dân cư để xem xét, giải quyết theo quy định. Ngoài ra, khi phát hiện hương ước, quy ước không bảo đảm trình tự, thủ tục đề xuất, soạn thảo, lấy ý kiến, thông qua hoặc có nội dung trái với quy định của pháp luật, không phù hợp với thuần phong, mỹ tục, đạo đức xã hội thì hộ gia đình, công dân cư trú tại cộng đồng dân cư có quyền kiến nghị, phản ánh đến Tổ trưởng tổ dân phố, Trưởng ban công tác Mặt trận ở cộng đồng dân cư, Ủy ban nhân dân cấp xã, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã và Ban Thanh tra nhân dân để rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung, thay thế, tạm ngừng thực hiện hoặc bãi bỏ hương ước, quy ước.
Mong rằng, Chuyên mục phổ biến pháp luật Biết để làm đúng về chủ đề “Những điều cần biết về hương ước, quy ước” sẽ giúp cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và người dân hiểu rõ hơn quy định của Chính phủ về xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư, cùng tham gia quản lý nhà nước, quản lý xã hội, bảo đảm và phát huy quyền tự do, dân chủ của cộng đồng dân cư; động viên và tạo điều kiện để cộng đồng dân cư thực hiện tốt các quyền và nghĩa vụ của công dân./.
Đăng Khoa