Ông Hai và ông Ba ngụ ấp 1, xã B, huyện N tranh chấp ranh đất với nhau, rất nhiều lần ngồi lại tự hòa giải nhưng không thành, ông Hai làm tờ tường trình và trực tiếp đến gặp ông An là Hòa giải viên Tổ hòa giải ấp 1 để yêu cầu hòa giải, ông An không tiếp nhận vụ việc để hòa giải và giải thích rằng tranh chấp đất đai không thuộc thẩm quyền hòa giải của Tổ hòa giải mà thuộc thẩm quyền hòa giải của Ủy ban nhân dân xã B, nên hướng dẫn cho ông Hai gửi đơn đến Ủy ban nhân dân xã B. Do ông Hai không muốn vụ việc đến Ủy ban nhân dân xã giải quyết, nên nhờ ông An báo lại Tổ trưởng Tổ hòa giải ấp 1 hòa giải giúp ông được hòa giải tại Tổ Hòa giải, nhưng ông An cương quyết không nhận, bởi vì nhận hòa giải là sai thẩm quyền. Hỏi ông An, Hòa giải viên ấp 1 từ chối như vậy là đúng hay sai? Tại sao?
Gợi ý hoà giải:
1. Phân tích và xác định lĩnh vực xử lý tình huống
Ông Hai trực tiếp đến gặp ông An là Hòa giải viên Tổ hòa giải ấp 1, xã B, huyện N để yêu cầu hòa giải vụ việc tranh chấp đất đai của Ông và ông Ba cùng ấp. Ông An không tiếp nhận vụ việc để hòa giải và giải thích rằng tranh chấp đất đai không thuộc thẩm quyền hòa giải của Tổ hòa giải mà thuộc thẩm quyền hòa giải của Ủy ban nhân dân xã B. Ông Hai không muốn vụ việc đến Ủy ban nhân dân xã giải quyết vì sợ nhiều người biết, nên nhờ ông An báo lại Tổ trưởng Tổ hòa giải ấp 1 hòa giải giúp ông được hòa giải tại Tổ hòa giải ấp 1, nhưng ông An cương quyết không nhận, bởi vì nhận hòa giải là sai thẩm quyền.
Đây là nội dung xác định thẩm quyền hòa giải.
2. Căn cứ pháp lý
Theo điểm a, b, c, d, g khoản 1 Điều 5 Nghị định số 15/2014/NĐ-CP ngày 27 tháng 02 năm 2014 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Hòa giải ở cơ sở quy định.
1. Hòa giải ở cơ sở được tiến hành đối với các mâu thuẫn, tranh chấp, vi phạm pháp luật sau đây:
a) Mâu thuẫn giữa các bên (do khác nhau về quan niệm sống, lối sống, tính tình không hợp hoặc mâu thuẫn trong việc sử dụng lối đi qua nhà, lối đi chung, sử dụng điện, nước sinh hoạt, công trình phụ, giờ giấc sinh hoạt, gây mất vệ sinh chung hoặc các lý do khác);
b) Tranh chấp phát sinh từ quan hệ dân sự như tranh chấp về quyền sở hữu, nghĩa vụ dân sự, hợp đồng dân sự, thừa kế, quyền sử dụng đất;
c) Tranh chấp phát sinh từ quan hệ hôn nhân và gia đình như tranh chấp phát sinh từ quan hệ giữa vợ, chồng; quan hệ giữa cha mẹ và con; quan hệ giữa ông bà nội, ông bà ngoại và cháu, giữa anh, chị, em và giữa các thành viên khác trong gia đình; cấp dưỡng; xác định cha, mẹ, con; nuôi con nuôi; ly hôn;
d) Vi phạm pháp luật mà theo quy định của pháp luật những việc vi phạm đó chưa đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự, xử lý vi phạm hành chính;
g) Những vụ, việc khác mà pháp luật không cấm.
Theo khoản 1, 2 điều 202 Luật Đất đai ngày 29 tháng 11 năm 2013 quy định:
1. Nhà nước khuyến khích các bên tranh chấp đất đai tự hòa giải hoặc giải quyết tranh chấp đất đai thông qua hòa giải ở cơ sở.
2. Tranh chấp đất đai mà các bên tranh chấp không hòa giải được thì gửi đơn đến Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp để hòa giải.
3. Giải thích đúng, sai.
Trong tình huống này ông An Hòa giải viên ấp 1, xã B, huyện N từ chối tiếp nhận vụ việc hòa giải về tranh chấp đất đai của ông Hai là sai, bởi vì theo điểm g, khoản 1 Điều 5 Nghị định số 15/2014/NĐ-CP ngày 27 tháng 02 năm 2014 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Hòa giải ở cơ sở quy định hòa giải ở cơ sở được tiến hành đối với những vụ, việc khác mà pháp luật không cấm.
Bên cạnh đó theo khoản 1, 2 Điều 202 Luật Đất đai năm 2013 quy định nhà nước khuyến khích các bên tranh chấp đất đai tự hòa giải hoặc giải quyết tranh chấp đất đai thông qua hòa giải ở cơ sở; tranh chấp đất đai mà các bên tranh chấp không hòa giải được thì gửi đơn đến Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp để hòa giải.
Trên cơ sở quy định đó thì xác định thẩm quyền hòa giải vụ việc tranh chấp đất đai gồm: Tổ hòa giải ở cơ sở và Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp, do đó việc chọn lựa nơi hòa giải là do ý chí và nguyện vọng của các bên tranh chấp đất đai. Đối với tình huống này, nguyện vọng của ông Hai là muốn Tổ hòa giải ấp 1 trực tiếp hòa giải, chứ không muốn gửi đến UBND xã vì sợ nhiều người biết nhưng ông An Hòa giải viên từ chối tiếp nhận và hướng dẫn gửi đơn đến UBND xã B là sai.